حمام تاریخی مرزبانی بانه که بیش از 80 سال قدمت دارد و در سال 1388 در فهرست آثار ملی ثبت شده است، براساس اصول معماری سنتی مرمت و به موزه مردم‌شناسی یا به حمام موزه تبدیل می‌شود.
به گزارش نشر پورتال از بانه، اگر تا چند ماه قبل از محله مرزبانی «گه‌رک سه‌رو» می‌گذشتیم فکر نمی‌کردیم که بنای چنین ارزشمندی در زیر انبوهی از زباله‌ها و گل‌ولای مدفن شده و خاطرات بسیاری از جوانان دهه 50 و 60 با آن گره خورده باشد. حمام مرزبانی یکی از آثار تاریخی شهر بانه که به دلیل مختلف مورد بی‌توجهی مسوولین امر قرار گرفته بود بخشی از این بنای ارزشمند تاریخی تخریب و بخشی نیز زیر خروارها خاک مدفن شده و محلی برای کارتن خواب شده بود. اکنون با تلاش مسوولین اعتباری برای مرمت و بازسازی این بنای دوره صفوی جذب شده و این گنجینه تاریخی از زیر خاک بیرون آمده که فضای بسیار دلنشین، خنک و آرامی دارد به طوری اگر وارد آن شوی دلت نمی‌خواهد بیرون بیایید. حمام مرزبانی یکی از آثار تاریخی شهر بانه در کنار مسجد شیخ‌الاسلام و پشت پاساژ رسول‌پناه واقع است، این اثر تاریخی مربوط به دوره پهلوی اول است که در سال 1317 توسط حاج محمد معمار و استاد محمدامین فتحی از معماران بنام در زمینی به مساحت 400 مترمربع ساخته شد. این بنای تاریخی دارای بخش‌های ورودی بینه، هشتی، سربینه، میاندر، آبریزگاه و خزینه سربازان و مردم عادی، سربینه میاندر، آبریزگاه، خزینه و نظافت خانه افسران و تون، آب انبار سرد، آب انبار گرم، انبار هیزم، آتشخانه و راهرو است. بام این بنای تاریخی به صورت گنبدی شکل است و بدلیل فرسودگی، بخشی از گنبدهای آن از بین رفته و تنها دیوارهای آن بر جا مانده که بازسازی شده است. مرزی بودن بانه و استقرار نیروهای نظامی در این شهر باعث شد حمام مرزبانی در برهه‌هایی از زمان به نیروهای نظامی اختصاص یابد که نام این حمام نیز بر گرفته از همین موضوع است. 70 نفر مدعی مالکیت یکی از اهالی این محل که مالک حمام مرزبانی است درباره گذشته این حمام تاریخی گفت: این مکان باغ پدربزرگم بود و پشت این حمام منزل ما قرار گرفته حدود یک هزار مترمربع بود، در سال 1320 که نیروی ارتش بانه را گرفت فرمانده پادگان از مردم خواست معتمد بانه را به وی معرفی کنند پدربزرگم را معرفی کردند بعد از پرس وجوی بسیار پدر بزرگم را به پادگان دعوت کرد. محمد عظیمی ادامه داد: این فرمانده به پدربزرگم گفته که سربازها به حمام نیاز دارند باید بخشی از خانه‌ات را به حمام سربازها اختصاص بدهید پدربزرگم چند نفر از سرمایه‌گذاران بانه را با خود شریک کرده و حمام را به کمک معماران برجسته آن دوره ساختند. وی اظهار داشت: این حمام از 2 قسمت تشکیل شده قسمتی که حالت خزینه دارد برای سربازها و قسمتی که اتاقی بوده برای افسران ساخته شده که به این دلیل به نام حمام مرزبانی نام‌گذاری شده است. این شخص با گلایه از اقدامات اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بانه گفت: این اداره بدون اطلاع ما به عنوان میراث فرهنگی در روزنامه اگهی کرده و خسارت ما را جبران نکرده است. وی افزود: اکنون وارثین این حمام بیش از 70 نفر هستند ادعای مالکیت می‌کنند اما سند منگوله‌دار با نام وجود دارد. عظیمی با بیان اینکه تا 40 سال قبل این حمام قابل استفاده بود گفت: در این بنای تاریخی ماده‌ای بکار رفته که ضد رطوبت است و در تابستان خنک و در زمستان گرم است آب این حمام توسط چاهی که در نزدیکی حمام حفر شده و آبی که با لوله‌های سفالی و حفر گورچه‌های کوچک در دامنه کوه آربابا تامین شده و سند این آب هم در اداره ثبت اسناد به نام ما ثبت شده و آب آن نیز ابتدا با چوب و بعدها با مازوت و نفت گرم می‌شد. عظیمی با بیان اینکه مالکیت ما سلب نشده و هر کاری انجام دادند برای آنها مزاحمت ایجاد نکردیم عنوان کرد: تا زمانی که رضایت ما را جلب نکنند ما به هیچ عنوان رضایت نمی‌دهیم مالکیت آن به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واگذار شود. وی اضافه کرد: این ملک تصرف عدوانی شده و برخلاف میل و خواست ما بوده ما هنوز با این سازمان به توافق نرسیده‌ایم. بر اساس ماده پنجم قانون میراث فرهنگی مکان‌هایی که به عنوان آثار ملی ثبت شده مالکین حق ندارند اداره میراث فرهنگی را از اقدامات مرمتی و بازسازی منع کنند و اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هزینه‌ای بابت مرمت و بازسازی بنا از مالکین در یافت نمی‌کند اما حق مالکین همچنان محفوظ می‌ماند. معماری حمام مرزبانی تقلید از معماری دوره صفویه کارشناس بناهای تاریخی درباره بنای این حمام تاریخی گفت: در گذشته معماری ساختمان‌ها براساس اقلیم هر منطقه طراحی شده که در زمستان گرم و در تابستان خنک بود. علی احمدی با بیان اینکه این بنا در دوره پهلوی اول احداث شده است، اضافه کرد: این بنا در سال 1317 احداث شده و شامل 2 بخش عمومی و نمره بوده و مصالح آن نیز براساس شرایط اقلیمی انتخاب شده که فضایی مطبوع در همه فصل ها دارد. وی اظهار داشت: نوع معماری این بنا به سبک معماری دوره صفویه ساخته شده که این نوع معماری تا زمان قاجار و اوایل دوره پهلوی ادامه داشته و دارای گنبدهای قوسی به عنوان سقفف ستون‌های یک متری و با آجرهای پخته 20 در 20 سانتیمتر ساخته شده مصالحی که به عنوان ملات بکار رفته آهک و گل است. احمدی عنوان کرد: این بنا 400 مترمربع زیربنا دارد که در سال 1387 به عنوان آثار ملی ثبت شده است. به گفته وی، معماری سنتی با اقلیم و شرایط محیطی سازگار است و نوع مصالح و نحوه ساخت تنظیم کننده شرایط محیطی است که این موارد در این بنای تاریخی رعایت شده اما اکنون معماری همسان سازی و شبیه‌سازی شده و الگوهای معماری که در جهان بکار می‌رود کپی است و متاثر از معماری جهانی است. این کارشناس معماری اضافه کرد: در معماری مدرن به شرایط محیطی کمتر توجه شده و نتوانسته جوابگوی نیازهای زیستی انسان شود. روایت یک شاهد
یکی از اهالی محل با اشاره به خاطرات گذشته و تاثیر وجود این حمام تاریخی در روابط اجتماعی آن دوره گفت: بعد از تعطیل شدن این حمام حدود یکسال با جمعی از دوستان این محل را به باشگاه ورزش‌های باستانی «زورخانه» تبدیل کردیم که اداره فرهنگ و ارشاد باشگاه را تعطیل کرد. ناصر صالحی اضافه کرد: روزهای عید که می‌شد از ساعت 2 و سه نصف شب مردم نوبت می‌گرفتند و در این کوچه جمع می‌شدند و جالبتر اینکه بیرون حمام افرادی شیر و نان محلی می‌فروختند این محل باعث شده بود که صفا و صمیمیت مردم با هم بیشتر شود. وی عنوان کرد: بازسازی این محل تاثیر زیادی در تقویت روابط دوستان گذشته خواهد داشت و خاطرات گذشته ما هم زنده خواهد شد. اختصاص 3.2 میلیارد تومان برای مرمت حمام مرزبانی رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بانه نیز با بیان اینکه این حمام در آینده به موزه مردم‌شناسی تبدیل می‌شود گفت: ساخت این بنا به سال 1317 برمی‌گردد و در سال 1388 به شماره ثبت 26982 ثبت ملی شده است. محمد حسینی افزود: برای بازسازی و مرمت حمام تاریخی مرزبانی بانه سه میلیاد و 300 میلیون تومان اعتبار اختصاص یافته که امیدواریم کار مرمت و بازسازی این بنا امسال انجام شود. وی اظهار داشت: امیدواریم اقدامات برای بحث تهاتر حمام مرزبانی و حمام خدری با همکاری جمعی جدی انجام شود و بتوانیم به عنوان حمام موزه یا موزه مردم‌شناسی از آن بهره‌برداری شود و مردم با گذشته خود بار دیگر ارتباط داشته باشند. حسینی افزود: با توجه به پیشرفت فیزیکی مرمت این بنا امیدواریم در آینده نزدیک به بهره‌برداری برسد و محل مناسبی را برای شناخت بیشتر از تاریخ و پیشینه شهرستان برای گردشگران و مردم شهرستان بانه فراهم کنند. انتهای پیام/2330/76